Aby sprostać wyzwaniu potrzebna jest współpraca wszystkich ogniw łańcucha wartości.
Gabriel Magdaleno, dyrektor sprzedaży eksportowej, Masterpress.
——–
Według danych Eurostatu “Statystyki dotyczące odpadów opakowaniowych” z 2022 r., w 2021 r. w Unii Europejskiej wytworzono aż 84,3 mln ton odpadów – czyli średnio 188,7 kg na osobę. Oznacza to wzrost w stosunku do poprzedniego roku o 22,5%. Te dane pokazały, że trzeba jak najszybciej rozwinąć zintegrowany, oparty na współpracy system obejmujący wszystkie ogniwa łańcucha wartości, zwłaszcza w kontekście ambitnych celów Unii Europejskiej na 2030 r. w tym zakresie. Branża drukowanych opakowań dekoracyjnych odgrywa kluczową rolę w sprostaniu temu wyzwaniu.
Przegląd dyrektywy 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (REFIT)
Parlament Europejski na sesji plenarnej zatwierdził swoje stanowisko w sprawie proponowanego rozporządzenia. 18 grudnia 2023 r. Rada Europejska również zajęła stanowisko w tej sprawie. To podejście przygotuje grunt pod negocjacje między Radą Europejską a Parlamentem w sprawie ostatecznego kształtu przepisów dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych. Obie instytucje muszą formalnie zatwierdzić ostateczny tekst, w okresie belgijskiej prezydencji w pierwszej połowie 2024 r. Najprawdopodobniej będzie on zawierał:
Cele w zakresie redukcji odpadów:
- Redukcja o 5% do 2030 r.
- Redukcja o 10% do 2035 r.
- Redukcja o 15% do 2040 r.
Wyjątki dla państw członkowskich:
- Odstępstwa od założeń w szczególnych okolicznościach
- Potencjalne wyjątki dla sektora ekologicznych owoców i warzyw
Cele w zakresie zbiórki pojemników z tworzyw sztucznych, przeznaczonych do jednorazowego użytku:
- Do 2029 r. członkowie UE będą zobowiązani zbierać 90% jednorazowych plastikowych butelek i metalowych pojemników na napoje rocznie
Systemy zwrotu kaucji:
- Obowiązkowe wdrożenie w zakresie zbiórki jednorazowych plastikowych butelek i metalowych pojemników na napoje
Substancje chemiczne w opakowaniach:
- Środki mające na celu rozwiązanie problemu chemikaliów utrudniających ponowne użycie lub recykling
- Komisja będzie współpracować z Europejską Agencją Chemikaliów w celu opracowania sprawozdania do 2026 r.
Cele ponownego użycia i uzupełniania:
- Zróżnicowane zasady dla różnych kategorii produktów
- Odstępstwa dla tektury
- Wyłączenie z rozporządzeń wyrobów winiarskich
Innowacyjne technologie druku i recyklingu zmniejszające negatywny wpływ na środowisko jako kluczowa szansa na zmiany
Branża opakowaniowa i poligraficzna jest gotowa do wniesienia znaczącego wkładu w zmniejszenie wpływu opakowań na środowisko oraz współpracy z przemysłem. Wykorzystując zaawansowane technologie i strategiczne podejścia, producenci opakowań mogą skutecznie budować odpowiedzialność za środowisko i dostosować się do celów dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWD).
Poniżej przykłady działań, które branża opakowaniowa i poligraficzna może podjąć, aby sprostać temu wyzwaniu:
- Integracja technologii, takich jak cyfrowe znakowanie wodne i przejście z farb utwardzanych promieniami UV na farby LED, oznacza krok w kierunku praktyk bardziej przyjaznych dla środowiska. Na przykład cyfrowy znak wodny usprawnia proces recyklingu poprzez ułatwienie sortowania materiałów, dostosowując się w ten sposób do celów dyrektywy UE, która kładzie nacisk na recykling i redukcję odpadów. Stopniowe przechodzenie na farby LED pokazuje zaangażowanie całej branży w bardziej zrównoważone procesy drukowania, ponieważ pozwalają one na zmniejszenie zużycia energii, emisji materiałów niebezpiecznych, wytwarzania odpadów i zanieczyszczenia powietrza. Współgra to z naciskiem dyrektywy na rozwój zrównoważonych praktyk.
- Wybór materiałów opakowaniowych staje się coraz ważniejszy. Eksploracja papieru i innych materiałów zamiast plastiku, np. szkła, drewna, metalu czy bioplastiku, jest świadectwem poszukiwania ekologicznych i nadających się do recyklingu rozwiązań. Dążenie to nie polega tylko na wyborze jednego materiału zamiast drugiego; chodzi o zrozumienie cyklu życia każdego z nich i tego, w jaki sposób mogą się one wzajemnie uzupełniać w gospodarce o obiegu zamkniętym. Podejście to jest zgodne z zawartym w dyrektywie naciskiem na zmniejszenie ilości odpadów i zwiększenie możliwości recyklingu wyrobów.
- Zaangażowanie konsumentów poprzez informacyjne i angażujące projektowanie opakowań to kolejny kluczowy obszar działania. Branża zmierza w kierunku projektów, które nie tylko jasno przekazują informacje o recyklingu, ale także zachęcają do ponownego użycia opakowań. Jest to zgodne z celem, jakim jest aktywniejsze zaangażowanie konsumentów w działania na rzecz ograniczenia ilości odpadów.
Przyszłość zrównoważonych opakowań leży w zastosowaniu różnorodnych materiałów i technologii, z których każda odgrywa rolę w zmniejszaniu wpływu na środowisko. Wraz z rozwojem branży konieczne będzie połączenie innowacji z praktyką. Zaproponowane wyżej rozwiązania są nie tylko przyjazne dla środowiska, ale także wykonalne i skuteczne.
Rola etykiet i folii
W dynamicznym krajobrazie europejskiego sektora FMCG producenci coraz częściej koncentrują się na wysokiej jakości etykietach i innowacyjnych rozwiązaniach w zakresie opakowań dekoracyjnych z nadrukiem. Te postępy nie dotyczą tylko estetyki. Obejmują one wzory, kolory i funkcjonalność, które zapewniają bezpieczeństwo, zwiększają atrakcyjność oraz oferują solidną i unikalną reprezentację marki.
Etykiety i folie, choć mniejsze w porównaniu do całego opakowania, odgrywają znaczącą rolę w strumieniu odpadów. Są one integralną częścią brandingu produktów i źródła informacji o nich a jednocześnie stanowią wyjątkowe wyzwanie związane z recyklingiem. Etykiety mogą być wykonane z różnych materiałów, w tym z papieru, plastiku i folii, często z samoprzylepnymi podkładami, które zanieczyszczają strumienie recyklingu. Folie używane do owijania i uszczelniania produktów różnią się znacznie pod względem składu materiałowego, co dodatkowo komplikuje proces recyklingu.
Patrząc w kierunku 2030 roku, konieczne jest dostrzeżenie roli i potencjału branży etykietowania, folii i opakowań w kształtowaniu opakowań bardziej przyjaznych dla środowiska. Kluczowym aspektem tej ewolucji jest zmniejszenie wagi opakowania (lekkość) i ich optymalizacja pod kątem konkretnych produktów, np. zastosowanie cieńszych folii. Używanie cieńszych materiałów nie tylko zmniejsza ilość plastiku, ale także minimalizuje ilość odpadów. Jednocześnie powinniśmy dążyć do stosowania większej ilości materiałów pochodzących z recyklingu, zmniejszając zużycie nowego plastiku. W Masterpress prowadzimy obecnie testy produkcji etykiet z tworzywa sztucznego zawierającego 50% materiałów pochodzących z recyklingu. Ponadto przejście na materiały nadające się do recyklingu nabiera tempa, a firmy badają nowe podłoża i rozwiązania w zakresie opakowań monomateriałowych, które można łatwo przetwarzać w zakładach recyklingu.
Etykieta termokurczliwa na kubek TINE 300 g
Opakowanie wyprodukowane przez Masterpress dla Berry Superfos Lidköping, odzwierciedla zaangażowanie firmy w zrównoważony rozwój i uosabia standardy „zaprojektowane z myślą o recyklingu” określone przez organizację RecyClass. W opakowaniu zastosowano poliolefinowy materiał termokurczliwy o niskiej gęstości, tworząc rozwiązanie “monomateriałowe”, które ułatwia prawidłową identyfikację i recykling kubków. Dodatkowo etykieta ta wykorzystuje cieńszą poliolefinę o gęstości 45 μ, skutecznie zmniejszając ilość materiału, co przekłada się na niższy ślad węglowy i bardziej przyjazne dla środowiska rozwiązania opakowaniowe. Dzięki temu kubki są prawidłowo poddawane recyklingowi, zmniejszając wpływ na środowisko i popychając przemysł opakowaniowy w kierunku rozwiązań „nadających się do recyklingu.” Ten projekt pokazuje, jak przemyślany dobór materiałów i odpowiedni projekt mogą zaowocować produktem w pełni nadającym się do recyklingu bez uszczerbku dla funkcjonalności i estetyki opakowania.
Rola współpracy i odpowiedzialność wszystkich zaangażowanych stron
Samo wdrożenie nowych technologii nie wystarczy do osiągnięcia założeń, postawionych na 2030 rok. Koordynacja w całym łańcuchu wartości ma zasadnicze znaczenie dla pomyślnego wdrożenia technologii, które są zgodne z trzema wyzwaniami R (Reduce, Reuse, Recycle) określonymi w dyrektywie PPWD do 2030 r. To holistyczne podejście wymaga integracji aspektów środowiskowych, strategii marketingowych marki i wskazówek dla konsumentów skoncentrowanych na bardziej zrównoważonej przyszłości. Kluczowe znaczenie ma projektowanie produktów i opakowań, które nie tylko przemawiają do świadomych konsumentów, ale także zwiększają wartość marki. Ponadto projekty te muszą być przyjazne dla użytkownika, zapewniając łatwość użytkowania pod względem trzech R. Ostatecznym celem jest zaspokojenie potrzeb konsumentów poprzez oferowanie produktów, które są nie tylko funkcjonalne, ale także przyjazne dla środowiska, spełniając w ten sposób cele PPWD i przyczyniając się do bardziej zrównoważonej przyszłości.
Osiągnięcie ambitnych celów nakreślonych przez PPWD będzie zatem wymagało rewizji doktryny Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta” (ROP). Zgodnie z nią to właśnie na producentów nałożony jest obowiązek zarządzania wpływem ich produktów na środowisko w całym cyklu ich życia. Aby jednak skutecznie sprostać wyzwaniom związanym z zasadą trzech “R”, potrzebne jest podejście bardziej integracyjne. Wymaga to równego podziału odpowiedzialności i kosztów w całym łańcuchu wartości, w tym między organami regulacyjnymi i konsumentami.
Takie podejście uwzględnia fakt, że każde ogniowo w cyklu życia produktu – od producentów opakowań i firm etykietujących po sektory transportu, handlu detalicznego, konsumentów i recyklingu – odgrywa istotną rolę w śladzie środowiskowym produktów. Dlatego też każde ogniwo w łańcuchu powinno być odpowiedzialne za projektowanie odpowiednich rozwiązań.
Europa, choć przewodzi zmianom regulacyjnym, takim jak PPWD, nie jest osamotniona na tej drodze. Na całym świecie różne regiony wdrażają podobne zmiany regulacyjne, podkreślając znaczenie zrównoważonych praktyk w całym łańcuchu wartości. Europa, dzięki swojej postępowej polityce, może ustanowić precedens i stać się liderem w osiąganiu bardziej zrównoważonych i przyjaznych dla środowiska standardów przemysłowych. Powołując się na przykłady z całego świata i ucząc się na ich podstawie może udoskonalić swoje strategie i promować holistyczne podejście oparte na współpracy oraz wzywać do odpowiedzialności za środowisko.
Wnioski
Osiągnięcie wyznaczonych przez PPWD celów na 2030 r. zależy od opracowania elastycznych rozwiązań, które można dostosować do różnorodnych potrzeb regulacyjnych, technologicznych i kulturowych, zarówno teraz, jak i w przyszłości. Potrzebna jest uszczegółowiona strategia, uwzględniająca unikalne otoczenie regulacyjne, ciągły rozwój technologiczny i praktyki kulturowe różnych regionów.
Aby skutecznie poruszać się po tych zawiłościach, niezbędna jest wspólna odpowiedzialność w całym łańcuchu wartości. Oznacza to wyjście poza tradycyjną doktrynę Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) i promocję współpracy między wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym producentami, sprzedawcami detalicznymi, konsumentami i sektorami recyklingu, przy jednoczesnym zapewnieniu zaangażowania organów regulacyjnych i konsumentów.
Droga do osiągnięcia celów PPWD do 2030 r. jest wieloaspektowa i wymaga harmonijnego powiązania wspólnej odpowiedzialności, zespołowego wysiłku i nieustannych innowacji. Przyjmując te zasady i rozumiejąc, że dzięki innowacjom recykling będzie się ciągle rozwijał, możliwe jest stworzenie zrównoważonej przyszłości, która zaspokoi różnorodne potrzeby i utoruje drogę do globalnego zarządzania ochroną środowiska.
